B. Fiedor, M. Gorynia, E. Mączyńska: Odpowiedzialność ekonomistów za kryzysy gospodarcze - zakres i oddziaływanie

JOURNAL OF MODERN SCIENCE: Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie zadane w tytule: czy przedstawiciele zawodu ekonomisty ponoszą odpowiedzialność za wywoływanie i przebieg kryzysów gospodarczych? Autorzy dokonali krytycznego przeglądu literatury przedmiotu, zarówno światowej, jak i polskiej. Przeprowadzone rozważania pozwoliły na sformułowanie wniosku, że trudności ekonomistów w zmaganiach z poznaniem i wyjaśnieniem kryzysów gospodarczych wynikają z dwóch głównych grup przyczyn: endogenicznych i endogenicznych w stosunku do nauk ekonomicznych.

Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej podjęto zagadnienie zdolności do wyjaśniania kryzysów przez współczesne nauki ekonomiczne w kontekście ich istoty, funkcji oraz osobliwości. Przedmiotem rozważań w drugiej części jest oddziaływanie ekonomistów na realną gospodarkę, a w szczególności kanały transmisji wiedzy ekonomicznej i oraz związana z tym kwestia odpowiedzialności za kryzysy gospodarcze. W kolejnej części pole rozważań zostało jeszcze poszerzone, a uwaga została skoncentrowania rozstrzygnięciu kwestii czy w praktyce funkcjonowania współczesnej gospodarki rynkowej mamy do czynienia raczej z powtarzalnymi, ale przemijającymi kryzysami kapitalizmu, czy też doświadczamy kryzysu kapitalizmu jako porządku.

[...] Problemy przedstawicieli nauk ekonomicznych dotyczące poznania i wyjaśnienia kryzysów gospodarczych związane są z dwoma głównymi grupami przyczyn.

Pierwsza grupa wiąże się z relatywnie niskim poziomem rozwoju nauk ekonomicznych, a jej przejawem jest istotne zróżnicowanie poglądów na temat przyczyn i mechanizmów występowania kryzysów gospodarczych. Te przyczyny można określić jako endogeniczne w stosunku do nauk ekonomicznych. W odniesieniu do nich postęp naukowy jest możliwy przede wszystkim dzięki doskonaleniu warsztatu badawczego. Nie ulega wątpliwości, że jest tutaj do zrobienia bardzo dużo. Jednakże specyfika nauk ekonomicznych, ujętych w artykule jako subdziedzina nauk społecznych, charakteryzująca się silnym przeplataniem pierwiastka poznawczego (teoretycznego) i utylitarno-normatywnego (podobnie jak w większości nauk społecznych) powoduje, że nie należy się spodziewać spektakularnych przełomów (jak to ma niekiedy miejsce, zwłaszcza w naukach przyrodniczych) czy postępu. Wiele można oczekiwać po tzw. przełomie empirycznym (empirical turn) i to nie tylko w kontekście doskonalenia metod statystycznego testowania hipotez badawczych, lecz także rozwoju technologii big data i uczenia maszynowego, umożliwiających gromadzenie i przetwarzanie ogromnych ilości informacji o zachowaniach podmiotów gospodarczych i funkcjonowaniu rynków oraz optymalizację decyzji i wyborów ekonomicznych w oparciu o przetwarzanie wielkiej liczby danych i dostępnych opcji wyboru.

[...] Druga grupa trudności i przyczyn je powodujących jest ściśle związana z tą pierwszą, ale ma znacznie głębszy charakter i jest trudniejsza do przezwyciężenia. Mają one bowiem charakter egzogeniczny w stosunku do nauk ekonomicznych i są konsekwencją właściwości przedmiotu badania, a te można skrótowo scharakteryzować jako nieokreśloność i niejednoznaczność zachowań ludzi w sferze gospodarowania, sprawiające, że systemy gospodarcze co o zasady cechują się wysokim stopniem złożoności i kompleksowości.

Przeczytaj cały artykuł