M. Gorynia, P. Trąpczyński: Wybrane problemy gospodarcze Polski – perspektywa wewnętrzna i perspektywa międzynarodowa

NAUKA: Od dłuższego czasu w naukowej i publicznej debacie w celu charakterystyki otoczenia, w którym funkcjonują gospodarki, organizacje czy jednostki, często wykorzystuje się określenie VUCA2 , wskazujące na jego zmienność, niepewność, złożoność i wieloznaczność (Troise i in, 2022). Trzecia dekada XXI wieku w namacalny sposób przypomniała o tych cechach, przynosząc przynajmniej dwa poważne kryzysy gospodarcze o istotnych i wielowymiarowych reperkusjach dla gospodarki światowej, gospodarek narodowych, a także dla poszczególnych sektorów, przedsiębiorstw i jednostek.

Z jednej strony pandemia COVID-19 przyniosła bezprecedensowy szok o charakterze zarówno popytowym, jak i podażowym, materializując tym samym ryzyka związane z budowanym przez wiele dekad systemem międzynarodowych powiązań gospodarczych. Z drugiej strony nastąpił globalny kryzys ekonomiczny spowodowany przez zbrojną agresję Rosji na Ukrainę (Espitia i in., 2022; Mbah i Wasum, 2022).

Mnogość aspektów i złożony charakter obu tych kryzysów sprawiają, że w ramach jednego artykułu można omówić jedynie wybrane zagadnienia. Nie ulega oczywiście wątpliwości, że oba kryzysy mają całkowicie różne przyczyny i symptomy, różnią się też swoim zasięgiem geograficznym i czasowym, skłaniając do wdrożenia odmiennych środków interwencji państw i organizacji międzynarodowych. Z drugiej strony można jednak zidentyfikować szereg podobieństw. W obu przypadkach mamy do czynienia z radykalnymi szokami podażowymi (w przypadku kryzysu pandemicznego, jak zauważono powyżej, również popytowymi), których skala i horyzont oddziaływania pozostają nadal trudne do oszacowania, ponieważ ich źródła – zwłaszcza jeśli chodzi o wojnę rosyjsko--ukraińską – pozostają cały czas aktywne. Owe podażowe efekty obu kryzysów cechuje podobny mechanizm, który sprowadza się do zakłóceń lub wręcz destrukcji części międzynarodowych łańcuchów wartości (Antipova, 2021).

W tym kontekście trudno rozważać problemy gospodarcze poszczególnych gospodarek, w tym Polski, w oderwaniu od czynników oddziałujących na poziomie międzynarodowym, czy wręcz globalnym, choć oczywiście reakcje poszczególnych krajów i podjęte działania mogą być odmienne (Hu i Liu, 2022). W związku z tym w niniejszym tekście podjęto niektóre ważne zagadnienia nurtujące zarówno społeczeństwo w takich rolach jak konsumenci, pracownicy, inwestorzy, pracodawcy itp., jak i przedstawicieli sił politycznych zainteresowanych głównie sprawami polityki gospodarczej. Przegląd nie jest kompletny, a dobór został dokonany przez autorów zgodnie z ich zainteresowaniami i kompetencjami.

Poszczególne części artykułu zostały wydzielone z uwzględnieniem dwóch perspektyw zasygnalizowanych w tytule, przy czym na końcu zdecydowano się jeszcze na zamieszczenie rozdziału przyjmującego perspektywę globalną. Tak zarysowany podział jest oczywiście umowny – wynika to z faktu, że gospodarka polska należy do grupy gospodarek rynkowych, które ze swej natury są gospodarkami otwartymi, intensywnie uczestniczącymi w międzynarodowym podziale pracy i czerpiącymi z tego tytułu określone korzyści.

Przeczytaj cały artykuł - autorstwa M. Gorynia, P. Trąpczyński